Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp rèn kỹ năng đọc trong phân môn Tập đọc cho học sinh Lớp 4

Nội dung tài liệu: Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp rèn kỹ năng đọc trong phân môn Tập đọc cho học sinh Lớp 4

1. MỤC LỤC NỘI DUNG Trang PHẦN I. MỞ ĐẦU 1. Mục đích của sáng kiến 2 2. Tính mới và ưu điểm nổi bật của sáng kiến 3 3. Đóng góp của sáng kiến 3 PHẦN II. NỘI DUNG Chương I: THỰC TRẠNG CỦA VIỆC DẠY HỌC PHÂN MÔN 4 TẬP ĐỌC LỚP 4 1. Thuận lợi 4 2. Khó khăn 4 Chương II. MỘT SỐ BIỆN PHÁP CỤ THỂ 5 1. Chuẩn bị chu đáo cho giờ học 5 2. Giáo viên đọc mẫu diễn cảm. 7 3. Hướng dẫn học sinh đọc đúng, đọc – hiểu và đọc diễn cảm 8 4. Xây dựng hứng thú học tập bằng các trò chơi học tập trong giờ Tập 12 đọc. Chương III. KIỂM CHỨNG CÁC GIẢI PHÁP ĐÃ TRIỂN KHAI CỦA SÁNG KIẾN Kết quả thực hiện sau khi áp dụng các biện pháp 14 Kết quả khảo sát so sánh với đầu năm 14 PHẦN III. KẾT LUẬN 1. Những vấn đề quan trọng được đề cập của sáng kiến 14 2. Hiệu quả thiết thực của sáng kiến 15 3. Kiến nghị, đề xuất 15 PHẦN IV. PHỤ LỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 17
2. 2 PHẦN I: MỞ ĐẦU 1. Mục đích của sáng kiến: Như chúng ta đã biết kỹ năng đọc là một kỹ năng quan trọng hàng đầu đối với học sinh Tiểu học. Đọc giúp học sinh chiếm lĩnh được một ngôn ngữ để dùng trong giao tiếp và học tập, đây là một công cụ giúp học sinh học tốt các môn học khác. Việc dạy đọc sẽ giúp các em hiểu biết hơn, bồi dưỡng ở các em lòng yêu cái thiện, cái đẹp, dạy cho các em biết suy nghĩ một cách logic cũng như có hình ảnh về các sự vật có xung quanh cuộc sống của chúng ta. Như vậy, dạy Tập đọc có một ý nghĩa to lớn vì nó bao gồm các nhiệm vụ giáo dưỡng, giáo dục tình cảm chuẩn mực đạo đức và phát triển trí tuệ, tư duy. Kỹ năng đọc trong phân môn Tập đọc là một kỹ năng hết sức quan trọng. Đọc là một hình thái chuyển mã từ kí hiệu ngôn ngữ trong văn bản thành biểu tượng, hình ảnh để làm giàu nhận thức, nâng cao vốn hiểu biết, vốn sống của mình. Đọc đồng thời cũng là một phương pháp phát triển tư duy. Bởi vì, đọc bao giờ cũng gắn liền với hoạt động liên tưởng, tưởng tượng sáng tạo. Hiện nay, trong thời đại công nghệ số, việc tiếp nhận thông tin không chỉ dừng lại ở việc học sinh nghe giảng từ chương trình và sách giáo khoa mà còn được thu nhận thông tin qua mạng internet. Tuy nhiên, để có thể chọn lọc, thu thập được lượng thông tin phù hợp thì học sinh cần phải có kỹ năng đọc. Kỹ năng đọc không chỉ dừng lại ở việc đọc đúng nội dung văn bản mà phải hướng đến việc hình thành và phát triển năng lực đọc hiểu, đọc diễn cảm cho học sinh. Qua nghiên cứu thục tế tôi thấy rằng chất lượng dạy Tập đọc ở Tiểu học chưa cao. Nguyên nhân là do nhiều lượng kiến thức giáo viên còn áp đặt, truyền đạt còn quen sử dụng phương pháp truyền thống, ít gợi ý để học sinh khám phá, tìm hiểu. Khả năng đọc của một số giáo viên còn hạn chế. Giáo viên dựa trên hướng dẫn của sách giáo khoa bằng phương thức giáo viên hỏi, học sinh trả lời. Học sinh còn thụ động, giờ học khô khan. Chính vì vậy mà đã bộc lộ được nhiều nhược điểm trong việc quản lí lớp cũng như khả năng kích thích hứng thú học tập của học sinh tham gia tìm hiểu, xây dựng bài. Đặc biệt là việc rèn luyện kĩ năng đọc cho học sinh còn hạn chế và sau một giờ học, một bài thì học sinh ít có khả năng đọc hay hiểu nội dung bài một cách đầy đủ. Học sinh không quan tâm tới
3. 3 phương pháp đọc của mình. Đó cũng là động lực giúp tôi đưa ra một số giải pháp nhằm khắc phục những tình trạng trên. Là một giáo viên tôi luôn trăn trở, suy nghĩ: Làm thế nào để nâng cao kỹ năng đọc cho học sinh, giúp các em thuận lợi hơn trong quá trình học tập các môn học. Vì vậy, tôi chọn đề tài “Một số biện pháp rèn kỹ năng đọc trong phân môn Tập đọc cho học sinh lớp 4”. 2. Tính mới và ưu điểm nổi bật của sáng kiến - Sáng kiến với các giải pháp được trình bày giúp giáo viên khảo sát thực tế học sinh, phân loại đối tượng học sinh trong việc tiếp cận kiến thức để từ đó có những định hướng dạy học phù hợp với từng đối tượng. - Định hướng cho học sinh, giáo viên có sự chuẩn bị chu đáo, có quy trình nhằm đạt tới hiệu quả cao nhất trong giờ Tập đọc. - Tăng cường kỹ năng làm mẫu, sắm vai, sử dụng các trò chơi học tập để xây dựng hứng thú học tập cho học sinh. - Sáng kiến được áp dụng trong phạm vi lớp 4C của nhà trường từ đầu năm học 2021 - 2022 đến nay. - Ưu điểm nổi bật của sáng kiến là giúp cho giáo viên rèn cho học sinh kỹ năng đọc, khi đọc văn bản đọc đúng thông thạo, diễn cảm không mắc lỗi, đạt tốc độ quy định. - Kết hợp đọc với hiểu nội dung, đồng thời trau dồi vốn từ, nghĩa từ góp phần phát triển một số thao tác tư duy cho học sinh. - Giúp các em có khả năng kể chuyện, giao tiếp tốt, viết đúng chính tả, viết được những bài văn có đủ ý, trọn câu và ngày càng yêu thích hứng thú đọc sách. - Bồi dưỡng cho học sinh một số đức tính, thái độ cần thiết, tính chính xác, lòng tự hào, tinh thần trách nhiệm. 3. Đóng góp của sáng kiến: - Sáng kiến nhằm đóng góp việc đổi mới phương pháp nhằm rèn kỹ năng đọc trong phân môn Tập đọc cho học sinh lớp 4C trường Tiểu học Đại Lai. - Nhân rộng việc áp dụng sáng kiến cho khối lớp 4 của nhà trường.
4. 4 - Giúp học sinh nâng cao kỹ năng đọc, định hướng cho học sinh có kỹ năng đọc, định hướng phát triển toàn diện cho học sinh. PHẦN II: NỘI DUNG Chương 1. THỰC TRẠNG CỦA VIỆC DẠY HỌC PHÂN MÔN TẬP ĐỌC LỚP 4 1. Thuận lợi - Lãnh đạo nhà trường hết sức quan tâm, tạo mọi điều kiện tốt nhất cho việc dạy và học đặc biệt là việc đổi mới phương pháp dạy học nhằm nâng cao chất lượng giáo dục. - Đồng nghiệp sẵn sàng chia sẻ kinh nghiệm trong dạy học. - Bản thân tôi là giáo viên giảng dạy lớp 4, nhiệt tình, yêu nghề và tâm huyết với nghề mà mình đã chọn. - Học sinh tin tưởng, yêu quý giáo viên. Nhìn chung các em ngoan có ý thức học tập. Đa số các gia đình quan tâm, chuẩn bị đầy đủ đồ dùng học tập, tạo mọi điều kiện cho con em học tập. 2. Khó khăn * Giáo viên: - Giáo viên chưa thực sự khai thác hết thế mạnh của các phương pháp dạy học tích cực và những kĩ thuật dạy học mới vào bài dạy trong từng bài học. - Một số giáo viên khi dạy chưa bám sát vào mục đích, yêu cầu của từng bài. Có những người cho rằng dạy tập đọc là chủ yếu dạy cho các em đọc to, rõ ràng là được. Việc sử dụng đồ dùng còn hạn chế, giáo viên còn dạy chay, chưa coi những phương tiện trực quan là cần thiết trong dạy học Tập đọc. Vì thế kỹ năng đọc của học sinh còn hạn chế. * Học sinh: - Đa số các em mới chỉ dừng lại ở việc đọc to nhưng mức độ đọc lưu loát còn một số em vẫn chưa đạt yêu cầu, các em còn đọc lặp từ, thêm từ, bớt từ - Học sinh đọc hiểu nắm nội dung bài còn gặp nhiều khó khăn, do vậy nên khó khăn trong việc nêu được ý chính của bài. - Mức độ đọc diễn cảm chỉ có rất ít em đạt được. Các em chưa thể hiện rõ giọng đọc của từng thể loại như thơ, văn
5. 5 - Một số học sinh chưa có thói quen chuẩn bị bài ở nhà trước khi đến lớp. Về khả năng ngôn ngữ, tư duy của học sinh chưa cao. * Kết quả khảo sát: Năm học 2021 - 2022 tôi được phân công dạy lớp 4C. Vào đầu năm học, tôi tiến hành khảo sát các em về kỹ năng đọc trong phân môn Tập đọc. Kết quả thu được như sau: Sĩ Đọc Đọc chậm Đọc đạt chuẩn Đọc Thời gian số đánh vần diễn cảm SL % SL % SL % SL % Đầu năm 28 0 0 10 35,7 16 57,1 2 7,2 Qua kết quả khảo sát và thực tế giảng dạy tôi nhận thấy kỹ năng đọc của các em còn hạn chế. Các em đọc còn sai về âm, vần, ngắt nghỉ hơi chưa đúng, tốc độ đọc còn chậm, chưa nắm được nội dung, đọc bài nhỏ chưa trôi chảy Xuất phát từ thực trạng trên và tầm quan trọng của việc rèn kỹ năng đọc cho học sinh lớp 4, tôi đã tìm hiểu và tiến hành một số biện pháp giúp học sinh lớp tôi như sau: Chương II. MỘT SỐ BIỆN PHÁP RÈN KỸ NĂNG ĐỌC TRONG PHÂN MÔN TẬP ĐỌC CHO HỌC SINH LỚP 4 1. Biện pháp 1: Chuẩn bị chu đáo cho giờ học * Mục tiêu: Biện pháp chỉ ra một số việc cần thiết trong quá trình chuẩn bị của giáo viên và học sinh cho giờ học Tập đọc. * Cách thực hiện: a. Chuẩn bị của giáo viên: Khâu chuẩn bị bài là một trong những yếu tố không kém phần quan trọng dẫn đến sự thành công của tiết dạy. Vậy nên để có tiết dạy đạt hiệu quả ta cần chuẩn bị: - Tranh ảnh liên quan đến bài đọc, đồ dùng dạy học cần thiết. - Thiết kế bài dạy: Giáo viên phải đọc kĩ bài tập đọc sắp dạy; dựa vào chuẩn kiến thức, đối tượng học sinh của lớp để xây dựng mục tiêu bài dạy và đề ra phương án tiến hành. Tham khảo thêm tài liệu có liên quan đến bài dạy (sách giáo
6. 6 viên, các tư liệu khác ) để thiết kế bài phù hợp với đối tượng, tình hình thực tế của lớp. - Vận dụng phương pháp và hình thức tổ chức dạy học linh hoạt, phù hợp với các đối tượng theo hướng phát huy tính năng động, sáng tạo của học sinh. - Dự kiến các tình huống học sinh có thể mắc phải trong giờ học và cách xử lý các tình huống đó. b. Chuẩn bị của học sinh: Giáo viên hướng dẫn học sinh chuẩn bị trước cho bài học: - Trước tiên các em cần đọc thành tiếng ít nhất 5 lần sau đó đọc thầm. Tìm hiểu bài tập đọc thuộc thể loại gì (thơ, văn xuôi, ). Tìm xem bài tập đọc có mấy đoạn, mấy khổ thơ. - Đọc kĩ phần giải nghĩa các từ ngữ ở cuối bài. - Tập trả lời miệng các câu hỏi về tìm hiểu nội dung trong sách giáo khoa. Ví dụ: Trước khi dạy bài Nỗi dằn vặt của An – đrây – ca tôi đã hướng dẫn học sinh chuẩn bị như sau: - Đọc thành tiếng ít nhất 5 lần. Suy nghĩ xem bài này có thể chia làm mấy đoạn. - Tìm xem trong bài em thấy từ nào khó đọc. Tìm cách đọc từ đó và đọc nhiều lần cho đúng. - Tìm trong bài có câu nào dài và tìm cách ngắt hơi. - Đọc kĩ phần giải nghĩa các từ. -> Điều này sẽ giúp các em hiểu rõ hơn nội dung bài đọc. - Học sinh tập trả lời miệng các câu hỏi ở sách giáo khoa để tìm hiểu nội dung bài. -> Phần tìm hiểu này giúp học sinh nắm được nội dung bài. - Theo em, bài này đọc với giọng như thế nào? Nhấn giọng ở những từ ngữ nào? Để giúp học sinh đọc tốt, ngay từ buổi họp phụ huynh đầu năm, tôi trao đổi với phụ huynh, thống nhất phương pháp hướng dẫn học sinh học môn Tập đọc tại nhà. Từ đó phụ huynh học sinh có thể giúp đỡ các em chuẩn bị tốt bài Tập đọc của giờ học sau.
7. 7 2. Biện pháp 2: Giáo viên đọc mẫu diễn cảm. * Mục tiêu: Biện pháp chỉ ra tầm quan trọng của việc giáo viên đọc mẫu diễn cảm, một số việc giáo viên cần lưu ý trước và trong khi đọc diễn cảm. * Cách thực hiện: - Đọc mẫu diễn cảm là sử dụng ngữ điệu để phô diễn cảm xúc của bài đọc. - Đọc mẫu đòi hỏi giáo viên phải đọc đúng, rõ ràng, ngữ điệu đọc phù hợp. Đó là việc thể hiện giọng đọc, ngắt giọng, thể hiện tốc độ, cường độ, cao độ để biểu đạt đúng ý nghĩa và tình cảm mà tác giả đã gửi gắm trong bài đọc, đồng thời thể hiện sự thông hiểu, cảm thụ của người đọc đối với tác phẩm. - Lời đọc mẫu của giáo viên nhằm định hướng cho học sinh đọc đồng thời giúp học sinh nhận thức đúng nội dung bài học. Nếu là văn bản nghệ thuật còn có tác dụng khơi gợi hứng thú và sự tưởng tượng của học sinh. Với văn bản nghệ thuật đọc mẫu của giáo viên là đọc diễn cảm. Còn văn bản thông thường đọc mẫu là đọc đúng. - Đọc mẫu của GV bao gồm: + Đọc toàn bài: thường nhằm giới thiệu, gây xúc cảm, tạo hứng thú và tâm thế học đọc cho học sinh. + Đọc câu, đoạn: Nhằm hướng dẫn, gợi ý hoặc “tạo tình huống” để học sinh nhận xét, giải thích nội dung bài đọc. + Đọc từ, cụm từ: nhằm sửa phát âm sai và rèn cách đọc đúng cho học sinh - Muốn học sinh đọc đúng, đọc diễn cảm thì trước hết người giáo viên phải đọc tốt để thâm nhập, lan truyền tới học sinh nhằm gây hứng thú cho học sinh trong tiết học. Để đọc tốt thì người giáo viên luôn coi trọng việc đọc mẫu để từ đó thường xuyên rèn luyện giọng đọc của mình, có ý thức tự điều chỉnh mình đọc đúng hơn và phải có lòng ham muốn đọc hay. - Bài đọc mẫu của giáo viên chính là cái đích, mẫu hình kỹ năng đọc mà học sinh cần hướng tới. + Trước khi đọc, giáo viên phải ổn định trật tự, tạo cho học sinh tâm thế ngồi đọc, hứng thú nghe đọc và yêu cầu học sinh đọc thầm theo. + Khi đọc mẫu, giáo viên đứng ở vị trí bao quát được cả lớp, không nên đi lại trong khi đọc, cầm sách mở rộng, đọc đúng, rõ ràng, trôi chảy, đọc đủ lớn, tốc
8. 8 độ vừa phải, diễn cảm và thỉnh thoảng mắt phải rời sách nhìn lên học sinh nhưng không làm cho bài đọc bị gián đoạn. 3. Biện pháp 3: Hướng dẫn học sinh đọc đúng, đọc - hiểu và đọc diễn cảm * Mục tiêu: Giúp học sinh có kỹ năng đọc đúng, đọc hiểu và đọc diễn cảm. * Cách thực hiện: Như chúng ta đã biết dạy học phân hóa là dạy theo từng loại đối tượng, phù hợp với tâm sinh lý, khả năng, nhu cầu và hứng thú của người học nhằm phát triển tối đa tiềm năng riêng vốn có. Để nâng cao kỹ năng đọc cho từng đối tượng học sinh, giáo viên cần: * Hướng dẫn học sinh đọc đúng Giáo viên hướng dẫn luyện đọc theo một số hình thức sau: - Luyện đọc từng đoạn, cả bài nhiều lần để các em làm quen. - Hướng dẫn cá nhân; luyện đọc từ khó nhiều lần để học sinh đọc đúng. - Học sinh luyện đọc cặp đôi, nhóm 4. Hình ảnh học sinh lớp 4C hoạt động nhóm 4 để luyện đọc trong giờ Tập đọc.
9. 9 Thường xuyên nhắc nhở, theo dõi để uốn nắn kịp thời khi các em đọc chưa đạt yêu cầu. Tổ chức cho học sinh có kỹ năng đọc tốt kèm thêm học sinh đọc chậm, phát âm chưa đúng trong giờ Tập đọc. Rèn cho học sinh phát âm theo đúng chữ viết. Ví dụ: Vừa độ lượng lại đa tình, đa mang (Truyện cổ nước mình,TV4 tập 1 trang 19) Giáo viên hướng dẫn phát âm “độ lượng” chứ không phải “độ nượng”. * Hướng dẫn học sinh ngắt, nghỉ hơi đúng: - Khi đọc một văn bản nếu ngắt, nghỉ hơi chưa đúng sẽ hiểu nội dung văn bản đi hướng khác. Do đó dạy Tập đọc giáo viên cần chú trọng rèn học sinh ngắt, nghỉ hơi đúng. - Có hai kiểu ngắt giọng đó là ngắt giọng logic và ngắt giọng biểu cảm. * Ngắt giọng logic là những chỗ dừng để tách các nhóm từ trong câu, ngắt giọng logic phụ thuộc vào ý nghĩa và quan hệ giữa các từ trong câu. Ví dụ: về ngắt giọng logic: Hướng dẫn học sinh ngắt hơi đúng như sau: Mãi mãi không còn/ mùa đông. (Nếu chúng mình có phép lạ - TV4 tập 1, trang 76). - Để khắc phục lỗi về ngắt giọng logic, khi hướng dẫn học sinh đọc, giáo viên cần: + Khi hướng dẫn học sinh ngắt hơi giữa cụm từ lưu ý các em đọc tự nhiên, tránh cường điệu, đọc nhát gừng. + Có thói quen không đọc các câu thơ theo một nhịp điệu nhất định mà phải thay đổi nhịp điệu tùy vào các quan hệ giữa các từ trong câu đó. + Đặc biệt cần phải giúp học sinh hiểu được không thể tách một từ ra làm hai một cách tùy tiện. * Ngắt giọng biểu cảm đối lập với ngắt giọng logic đó là những chỗ ngừng lâu hơn bình thường hoặc chỗ ngừng không do logic ngữ nghĩa mà do dụng ý của người đọc nhằm tạo ra một ấn tượng về cảm xúc. Ví dụ: về ngắt giọng biểu cảm:
10. 10 Khi đọc câu thơ cuối trong bài thơ “Mẹ ốm” (TV4 tập 1, trang 10) giáo viên cần hướng dẫn học sinh cách ngắt nhịp như sau: Mẹ/ là đất nước, tháng ngày của con Rõ ràng với cách ngắt nhịp như trên sẽ giúp cho người nghe thấy hết được tình cảm yêu thương sâu sắc của tác giả đối với người mẹ đã từng vất vả nuôi con khôn lớn thành người. * Hướng dẫn học sinh đọc hiểu bài - Để học sinh có cảm hứng đọc hay, thích thú trong việc đọc thì người đọc phải hiểu được từ ngữ, cụm từ, nội dung chính của bài văn hay bài thơ. Học sinh đọc hiểu bài đọc trước hết phải hiểu được nghĩa của từ, cụm từ, câu, đoạn, bài tức là toàn bộ những gì được đọc. Giáo viên cần nắm rõ hiểu biết của học sinh để sẵn sàng giải đáp cho học sinh những từ khó hiểu trong bài. Từ việc hiểu nghĩa các từ, bài văn khiến cho học sinh đọc diễn cảm tốt hơn. - Cho học sinh đọc từ chú giải lúc nào là hợp lý? Theo tôi phần chú giải cần tổ chức cho học sinh đọc thầm, trong khi học sinh đọc thầm nối tiếp nhau từng đoạn trong nhóm là hợp lý nhất. Sau đó học sinh lại đọc thành tiếng theo nhóm trước lớp. Có thể học sinh đọc chú giải mà vẫn chưa hiểu nghĩa của từ giáo viên vận dụng cơ hội này để giảng từ, nhằm mở rộng vốn từ cho học sinh. - Xác định từ ngữ cần giảng trong bài như thế nào cho hợp lý? + Từ ngữ được chú giải trong sách giáo khoa. + Từ ngữ phổ thông mà học sinh chưa quen. + Từ ngữ đóng vai trò quan trọng là “chìa khoá” để mở nội dung bài học. - Hướng dẫn học sinh tìm hiểu bài nhằm trao đổi kỹ năng đọc – hiểu, góp phần nâng cao năng lực cảm thụ văn học và tạo cơ sở cho luyện đọc diễn cảm. - Để giúp học sinh hiểu nội dung bài cần rèn cho học sinh kỹ năng đọc thầm. Đọc thầm giúp học sinh dễ cảm nhận nội dung bài học. Đây là hình thức đọc hiểu mà đòi hỏi học sinh phải có tính tự giác. Do đó, trước khi cho học sinh đọc thầm, giáo viên cần giao nhiệm vụ cụ thể cho học sinh nhằm định hướng rõ việc đọc - hiểu.
11. 11 - Kết hợp quan sát, theo dõi học sinh để biết học sinh đọc đến đâu. Có như vậy mới nâng cao được chất lượng đọc thầm nhằm giúp các em hiểu được nội dung bài đọc. Học sinh được rèn kỹ năng đọc thầm, đọc lướt thường chủ yếu ở phần tìm hiểu bài. - Bằng nhiều hình thức khác nhau (làm việc cá nhân hoặc theo cặp, theo nhóm ). Giáo viên tạo điện kiện cho học sinh luyện tập một cách tích cực. Trong quá trình tìm hiểu bài, giáo viên cần rèn luyện cho học sinh cách trả lời câu hỏi, trao đổi ý kiến. * Hướng dẫn học sinh đọc diễn cảm Muốn giúp người nghe cảm nhận được cái hay, cái đẹp của văn bản đòi hỏi người đọc phải đọc diễn cảm văn bản. Đọc diễn cảm thể hiện năng lực đọc ở trình độ cao và chỉ thực hiện được trên cơ sở đọc đúng và đọc lưu loát. - Đọc diễn cảm học sinh phải làm chủ được chỗ ngắt giọng, làm chủ được tốc độ đọc (độ nhanh, chậm, chỗ dãn nhịp đọc), làm chủ được cường độ giọng (đọc to hay nhỏ, nhấn giọng hay không) và làm chủ ngữ điệu (độ cao của giọng đọc, lên giọng hay hạ giọng). Ví dụ: Ủa, chị cũng ở đó sao? Hồi nãy chị bảo đi học nhóm mà! (Giọng ngây thơ, lên giọng ở cuối câu hỏi) Các con ráng bảo nhau mà học cho nên người. (Giọng từ tốn, hơi trầm và buồn) (Chị em tôi, TV4 tập 1 trang 60) - Người dạy cần tạo điều kiện cho từng học sinh được thực hành luyện đọc diễn cảm (theo cặp, theo nhóm, cá nhân) để rút kinh nghiệm. – Luyện đọc diễn cảm đoạn văn hoặc khổ thơ. Giáo viên cho học sinh nhắc lại cách thể hiện giọng đọc, cách ngắt giọng, nhấn giọng ở những từ ngữ biểu cảm trong đoạn hoặc khổ thơ đó rồi cho học sinh luyện đọc theo trình tự các bước: + Giáo viên đọc mẫu – Học sinh nhận xét về giọng đọc. + Học sinh luyện đọc theo cặp.
12. 12 + Tổ chức cho học sinh thi đọc diễn cảm trước lớp để các em học tập lẫn nhau và được giáo viên động viên hay uốn nắn. – Học sinh luyện đọc phân vai. Đối với những văn bản có từ hai nhân vật trở lên, tổ chức cho học sinh thể hiện giọng đọc theo nhân vật của văn bản hoặc cho học sinh đọc phân vai. Rèn cho các em biết thay đổi giọng đọc khi nhập vai các nhân vật trong bài đọc. Giáo viên nên hướng dẫn như sau: - Cho học sinh đọc bài và tìm trong bài có mấy nhân vật. - Giáo viên hướng dẫn học sinh tìm ra từng tính cách của từng nhân vật và xác định giọng đọc phù hợp với từng nhân vật. - Giáo viên thực hiện đọc mẫu lời các nhân vật bằng giọng đọc của mình hoặc có thể gọi học sinh có năng lực đọc tốt thể hiện. - Học sinh luyện tập nhiều lần theo hướng dẫn của giáo viên. 4. Biện pháp 4: Xây dựng hứng thú học tập cho học sinh bằng các trò chơi học tập trong giờ Tập đọc. * Mục tiêu: Giúp xây dựng không khí hào hứng, say mê học tập của học sinh. - Để kích thích hứng thú luyện đọc của học sinh, giáo viên có thể tổ chức các trò chơi học tập cho học sinh. Thông qua các trò chơi kích thích hứng thú đọc; rèn tư duy linh hoạt; luyện tác phong nhanh nhẹn, tháo vát, tự tin; giáo dục tư tưởng, tình cảm tốt đẹp. * Cách thực hiện: - Trò chơi học tập thường được tổ chức khi luyện đọc hoặc đọc diễn cảm, luyện học thuộc lòng. Tuỳ thời gian và điều kiện cho phép, giáo viên lựa chọn trò chơi học tập thích hợp để tổ chức cho học sinh tham gia. Ví dụ: Thi đọc diễn cảm; thi đọc nối tiếp từng đoạn (theo nhóm, tổ); đọc “truyền điện”; nhìn một từ đọc cả câu; nghe đọc đoạn, đoán tên bài; thi đọc truyện theo vai; thả thơ
13. 13 Hình ảnh học sinh lớp 4C tham gia trò chơi “Thi đọc diễn cảm” Nếu biết sử dụng đúng lúc, đúng chỗ thì các trò chơi học tập có tác dụng tích cực, tạo chất lượng cao cho bài học. Chúng ta cũng nên tránh tổ chức trò chơi lặp đi lặp lại trong tiết học gây sự nhàm chán cho học sinh. Tuỳ theo tiết học giáo viên có thể vận dụng linh hoạt tổ chức trò chơi cho từng phần bài dạy của mình (nếu thấy cần thiết) thì hiệu quả giờ dạy đạt chất lượng cao. Chương III. KIỂM CHỨNG CÁC GIẢI PHÁP ĐÃ TRIỂN KHAI CỦA SÁNG KIẾN Sau quá trình nghiên cứu, giảng dạy và đúc rút kinh nghiệm tôi đã tìm ra được 4 biện pháp cơ bản trong việc rèn kỹ năng đọc ở phân môn Tập đọc lớp 4. Từ những biện pháp đó, tôi đã vận dụng linh hoạt vào việc soạn bài và tiến hành dạy thực nghiệm trên lớp 4C do tôi trực tiếp giảng dạy. Khi soạn bài cũng như khi dạy thực nghiệm, tôi đã căn cứ vào từng đối tượng học sinh để lựa chọn các giải pháp cụ thể. Trong quá trình giảng dạy tôi đã quan sát, điều tra và tiến hành kiểm tra bằng các bài Tập đọc để khảo sát lại chất lượng và hiệu quả học tập của lớp 4C. Tôi đã thu được các kết quả cụ thể để đối chứng với chất lượng ban đầu trước khi dạy thực nghiệm của lớp mình phụ trách.
14. 14 Qua thực tế giảng dạy khi áp dụng các biện pháp rèn kỹ năng đọc cho học sinh ở lớp 4C do tôi chủ nhiệm có tiến bộ rõ rệt. Các em tự tin, hứng thú hơn trong học tập. Kết quả khảo sát kỹ năng đọc trong phân môn Tập đọc của học sinh lớp 4C năm học 2021-2022 cụ thể như sau: Sĩ Đọc Đọc chậm Đọc đạt chuẩn Đọc diễn cảm Thời gian số đánh vần SL % SL % SL % SL % Đầu năm 28 0 0 10 35,7 16 57,1 2 7,2 Cuối năm 28 0 0 1 3,6 18 64,3 9 32,1 Áp dụng các biện pháp này, kỹ năng đọc của học sinh lớp tôi có nhiều tiến bộ. Đồng thời phát huy được tính tích cực, sáng tạo của học sinh trong học tập. Một khi các em đọc tốt thì không những góp phần nâng cao chất lượng môn Tiếng Việt mà còn giúp các em học tốt hơn những môn học khác. Bản thân tôi cũng đã chia sẻ kinh nghiệm này cho các đồng nghiệp trong khối 4 trường Tiểu học Đại Lai, tôi đã nhận được những phản hồi rất tích cực. Sáng kiến có thể áp dụng rộng rãi với các tiết Tập đọc lớp 4, 5. Theo tôi mỗi giáo viên cần kiên trì, tỉ mỉ và áp dụng sáng kiến một cách linh hoạt, phù hợp với trình độ học sinh lớp mình giảng dạy để đạt được hiệu quả cao nhất. PHẦN III. KẾT LUẬN 1. Những vấn đề quan trọng nhất được đề cập của sáng kiến - Trong giao tiếp, trong học tập, trong công tác hàng ngày, con người luôn phải học hỏi, tiếp thu nền văn minh của xã hội loài người. Vậy mà trong những kinh nghiệm cuộc sống, những thành tựu về văn hóa, khoa học, xã hội những tư tưởng tình cảm của các thế hệ đi trước và của xã hội đương thời thì phần lớn đơn vị ghi lại bằng chữ viết. Do vậy nếu không có kỹ năng đọc thì con người không thể tiếp thu nền văn minh của nhân loại. Qua các bài tập đọc, học sinh được cung cấp vốn từ ngữ, năng lực diễn đạt, những hiểu biết về tác phẩm văn học. Từ đó nâng cao trình độ văn hoá nói chung và trình độ Tiếng Việt nói riêng; góp phần vào việc gìn giữ sự trong sáng của Tiếng Việt trong thời kì hội nhập kinh tế quốc tế.
15. 15 - Để học sinh có khả năng đọc đúng, hay, diễn cảm thì người giáo viên phải dạy cho học sinh đọc đúng, đọc diễn cảm ngay từ những lớp đầu cấp. Nhưng không phải bằng cách tăng thời gian luyện đọc mà coi trọng chất lượng đọc, mà phải xác định nội dung đọc, hiểu như nhau. Xác định được ngữ liệu nội dung từng đoạn của bài để xác định các yếu tố nghệ thuật và giá trị của chúng trong diễn đạt nội dung. Giáo viên phải là người đọc mẫu chuẩn, hay. Dạy phải tỉ mỉ, kiên trì, nhẹ nhàng. Khi giảng dạy cần chú ý đến nội dung bài tập đọc. Những bài có yếu tố văn cần có những bài tập giúp học sinh phát hiện ra những giá trị tác dụng của chúng trong tác phẩm. - Đề tài “Rèn kỹ năng đọc cho học sinh lớp 4” giúp học sinh phát âm đúng, chuẩn, đọc đúng ngữ liệu, ngắt giọng đúng và hay. Khi dạy giáo viên phải đầu tư nhiều thời gian và có chuẩn bị đầy đủ về đồ dùng dạy học phục vụ cho bài dạy đó thì tiết học mới có hiêụ quả cao. Mặc dù còn khó khăn trong trong quá trình thực hiện phương pháp nhưng nếu khắc phục được tôi nghĩ đây là một việc làm rất thiết thực trong quá trình nâng cao chất lượng đọc cho học sinh. Với đề tài “Rèn kỹ năng đọc cho học sinh lớp 4” tôi hi vọng rằng giúp các em nâng cao khả năng đọc của mình. Đồng thời thông qua đó góp một phần giúp bản thân cũng như đồng nghiệp có cái nhìn đúng hơn về vấn đề “đọc” để từ đó rèn cho các em biết: Đọc đúng, đọc hay, đọc diễn cảm. 2. Hiệu quả thiết thực của sáng kiến - Giúp cho học sinh nắm vững các kỹ năng đọc trong phân môn Tập đọc nói riêng, từ đó giúp học sinh học tốt các môn học khác. - Các giải pháp đưa ra của sáng kiến phù hợp với tình hình thực tế của lớp, trường. Qua khảo sát, sáng kiến có thể áp dụng tốt tại các trường Tiểu học trong toàn huyện. 3. Kiến nghị, đề xuất a) Đối với tổ/ nhóm chuyên môn: - Tổ chuyên môn tiếp tục thường xuyên tổ chức các buổi sinh hoạt chuyên môn để giáo viên học hỏi thêm nhiều phương pháp hay phù hợp, áp dụng vào việc bồi dưỡng kỹ năng đọc cho học sinh. b) Đối với Lãnh đạo nhà trường:
16. 16 - Tăng cường chuyên đề về dạy phân môn Tập đọc để giáo viên được học hỏi, mở rộng tầm nhìn, học tập lẫn nhau, cập nhật kiến thức hay, mới. - Hằng năm tổ chức hội thi “đọc thơ, văn diễn cảm” để các em học sinh của trường có dịp cọ xát học hỏi lẫn nhau. Đồng thời tạo ra không khí thi đua rèn đọc tốt, khích lệ các em phấn đấu, luyện đọc để có giọng đọc ngày càng hay. Bên cạnh đó, để các em được bộc lộ tài năng, óc sáng tạo của mình qua hội thi. c) Đối với Phòng GDĐT, Sở GDĐT: Tăng cường tổ chức chuyên đề, hội thảo về kinh nghiệm rèn kỹ năng đọc cho học sinh để giáo viên học tập, trau dồi tích lũy kinh nghiệm. Trên đây là một số biện pháp nhằm “Rèn kỹ năng đọc trong phân môn Tập đọc cho học sinh lớp 4” mà bản thân tôi đã rút ra được và tiến hành thực nghiệm trong quá trình giảng dạy. Do thời gian và trình độ có hạn nên đề tài của tôi mới chỉ dừng lại ở phạm vi nhỏ, sự thực nghiệm còn chưa nhiều. Song tôi tin chắc rằng với những biện pháp này, bằng sự sáng tạo của mình các giáo viên sẽ vận dụng có hiệu quả trong quá trình dạy học phân môn Tập đọc ở lớp 4. Tôi rất mong được sự đóng góp ý kiến của các cấp quản lý, các bạn đồng nghiệp về vấn đề này để tìm ra nhiều giải pháp đạt hiệu quả cao hơn. Tôi xin chân thành cảm ơn ! Đại Lai, ngày 16 tháng 10 năm 2022 GIÁO VIÊN Vũ Thị Nga Đánh giá, nhận xét của đơn vị HIỆU TRƯỞNG
17. 17 PHẦN IV: PHỤ LỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Phương pháp dạy các môn học lớp 4 (Bộ giáo dục và đào tạo - NXB Giáo dục) 2. Hỏi đáp về dạy Tiếng Việt 4 (Nguyễn Minh Thuyết - NXB Giáo dục) 3. Sách giáo viên Tiếng Việt lớp 4 4. Thiết kế bài giảng Tiếng Việt lớp 4. 5. Trò chơi Tiếng Việt 6. Sách Dạy và học tích cực – Một số phương pháp và kĩ thuật dạy học (Nguyễn Lăng Bình, Đỗ Hương Trà) 7. Tham khảo tài liệu trực tuyến trên mạng Intenet.